Sınai Haklarda Dava Türleri

Sınai mülkiyet hukukunda dava türleri: Türk Patent ve Marka Kurumu aleyhine davalar, hükümsüzlük davaları, tecavüz nedeniyle hukuk davaları, tecavüz nedeniyle ceza davaları, menfi tespit  (tecavüzün olmadığına dair), gasp davaları  olarak görülmektedir.

Türk Patent Marka Kurumu Aleyhine Davalar

*     Yeniden İnceleme ve Değerleme Kurulu (YİDK) kararları, Kurum’un nihai  kararları olup, bu kararlara karşı ilgili mahkemede dava açılabilir.

*     Davacı: Kurum nezdinde dava konusu karara taraf olan gerçek ve tüzel kişi.

*     Davalı: Dava konusu Kurum kararının alınmasına itirazı ile etken olmuş gerçek ya da tüzel kişi (Yayından önce 7/1-b maddesi uyarınca verilen kısmi/tümden red kararları, redde mesnet marka sahibinin herhangi bir itirazı olmaksızın Kurum tarafından re’sen  düzenlendiği için, redde mesnet marka sahibi aleyhine dava açılmaz, açılırsa; davalının aktif husumeti bulunmadığı gerekçesiyle reddedilir)

*     Dava süresi: İptali istenen YİDK kararının davacıya/marka vekiline tebliğinden itibaren: Markalarda 2 ay, Tasarımlarda, Patentte, Entegre Devrede 60 gün

Türk Patent Marka Kurumu’nun Aldığı Kararlar



Hükümsüzlük Davaları

*     Markanın Hükümsüzlüğü (KHK 556 Madde 42-44)
*     Patentin Hükümsüzlüğü (KHK 551 Madde 129-132)
*     Faydalı Modelin Hükümsüzlüğü (KHK 551 Madde 165)
*     Tasarım Hükümsüzlüğü (KHK 554 Madde 43-45)
*     Coğrafi İşaretin Hükümsüzlüğü (KHK 555 Madde 21-23)
*     Devre Topografyasının Hükümsüzlüğü (Madde 20-21)


Hükümsüzlüğün Geriye Dönük Etkisi

Hükümsüzlük kararı başvuru tarihinden itibaren geriye dönük olarak herkese karşı hüküm ifade eder.

İstisnaları:

*     Karardan önce kesinleşmiş ve uygulanmış tecavüz kararları geçerlidir.

*     Karardan önce yapılmış ve uygulanmış lisans sözleşmeleri geçerlidir. Ancak hakkaniyet gerektiriyorsa kısmen veya tamamen bedel iadesi olabilir.


Sınai Haklarda Tecavüz Davalarına İlişkin Mevzuat Genel Hükümler

*     Marka KHK Madde 61-79
*     Patent KHK Madde 137-142, 150
*     Tasarım KHK Madde 48-50, 62
*     Coğrafi İşaret KHK Madde 24-29

*     Entegre Devre Topografyası Kanun Madde 27-30

Sınai Haklarda Tecavüz Davalarında Genel Hükümler

Davacı
*     Sınai Hak Sahibi
*     Menfaati olan herkes/zarar gören herkes (Menfi Tespit Davası)
*     İnhisari Lisans hakkı sahibi; sözleşmede aksi kararlaştırılmamışsa, sınai hak sahibinin açabileceği davaları kendi adına açabilir.
*     İnhisari olmayan lisans hakkı sahibi; dava açma hakkı yoktur. Ancak, noter ihtarı ile hak sahibinden dava açmasını ister, 3 aylık bekleme               süresi sonunda kendi adına dava açabilir, ciddi zarar tehlikesi durumunda lisans alan 3 aylık süreden önce de mahkemeden tedbir                      isteyebilir. Açılan dava hak sahibine bildirilir.

Genel Hükümler

*     TBK Haksız fiil zamanaşımı süreleri uygulanır. (TBK 72 2-10 yıl, ceza zamanaşımı süresi ve tecavüzün devamı süresince süresiz dava hakkı vardır)
*     Olumsuz/menfi tespit davası olarak da açılabilir (Menfaati olan herkes tarafından KHK 556/74, 551/149, 554/61)
*     Yetkili mahkeme, hak sahibinin ikametgahı, haksız fiilin meydana geldiği ya da etkilerinin görüldüğü yer.


Sınai Haklarda Koruma ve Dava Açma Zamanı

*     Marka koruması tescil yoluyla sağlanır. (KHK556/6) Tescilsiz markanın koruması, TTK Haksız rekabet hükümlerine göre sağlanır.

*     Marka başvurusunun resmi markalar bülteninde yayınlanmasından sonra gerçekleşen ve tescilin yayını ile yasaklanması gerekecek fiiller             için tazminat davası açılabilir. Ancak, tescilin yayınlanmasından önce mahkeme karar veremez (KHK 556/9 son)

*     Tasarım, patent, coğrafi işaret, entegre devre topografyası

Ø  Başvuru yayınlandığında, hak sahibi tecavüze ilişkin hukuk/ceza davaları açabilir.
Ø  Kötü niyet varsa/haberdar edilmişse, yayından önce de dava açılabilir.( KHK 554/48, 551/82, 555/24, Ent.Devr./24)

Tazminat İstenmeyecek  Kişiler

§  Marka, Patent, FM, Tasarım hakkı sahibi tarafından ürünlere el konulmaması durumunda, sebep olduğu zararlardan dolayı hak sahibine tazminat ödemiş olan kişi tarafından piyasaya sürülmüş olan dava konusu ürünleri kullanan kişilere karşı, tecavüz davası açılamaz.
§  Bu kişilerin kötü niyetli, olmaları halinde bu hüküm tatbik edilemez. (Bu hüküm sadece 554s. KHK 56 hükmü nedeniyle tasarım da var)

İhtiyati Tedbirler

§  Dava ile ya da davadan önce, bir sınai hakkına tecavüz edildiğini ya da olası bulunduğunu kanıtlayan hak sahibi açılacak davanın etkinliğini sağlamak amacıyla talep edebilir.

§  Yetkili Mahkeme; davadan önce esas hakkında görevli ve yetkili mahkeme, davadan sonra davanın görüldüğü mahkeme. { HMK (Hukuk Mahkemeleri Kararı) HUMK’dan ( Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu) farklı (01.10.2011 yürürlük) }

Niteliği:

*     İhtiyati tedbir, dava sonunda verilecek hükmün etkinliğini tamamen sağlayacak nitelikte olmalıdır.
*     Tecavüz teşkil eden fiillerin durdurulması
*     Üretilen ya da ithal edilen eşyaya el konulması
*     Herhangi bir zarar için teminat verilmesi
*     (HMK ile artık temyizi mümkün)

-HMK-HUMK için tıklayın-  

Delil Tespiti (HMK 400 v.d)

*     Sınai Hak sahibi, tecavüz sayılacak olayların, eylemlerin tespitini mahkemeden isteyebilir.
*    Davadan önce esas hakkındaki davaya bakacak mahkemeden veya şeyin ya da tanığın bulunduğu yer mahkemesinden,
*    Davadan sonra, davanın görüldüğü mahkemeden istenir.
*    (HMK / 401 noterler de vakıa tespiti yapacaklar)

Menfi Tespit Davası

*         Menfaati olan herkes, sınai hak sahibine karşı dava açarak, fiillerin tecavüz teşkil etmediğine karar verilmesini talep edebilir.
*         Davanın açılmasından önce, kendisinin Türkiye’de giriştiği veya girişeceği sınai faaliyeti veya bu amaçla yapmış olduğu ciddi ve fiili girişimlerin sınai hakkına tecavüz teşkil edip etmediği hakkında, hak sahibinden görüşlerini bildirmesini noter aracılığı ile talep edebilir.
*         Talebin tebliğinden itibaren 1 ay içinde hak sahibinin cevap vermemesi veya verilen cevabın menfaat sahibi kişi tarafından kabul edilmemesi halinde, menfaat sahibi menfi tespit davası açabilir.
*         Bu dava, bir sınai hakka tecavüzden dolayı kendisine karşı dava açılmış  bir kişi tarafından açılamaz.
*         Dava, sınai hak sahibi bulunan ve sicile kayıt edilmiş olan, bütün hak sahiplerine tebliğ edilir.
*         Menfi tespit davası, hükümsüzlük davasıyla birlikte de açılabilir.

Gasp Davaları
*         Gasp davaları, PATENT, TASARIM VE ENTEGRE TOPOGRAFYALARI için öngörülmüştür.
*         Patent KHK Madde 13
*         Tasarım KHK Madde 19
*         Entegre Devre Kanun Madde 26
*         Gerçek hak sahipliği nedeniyle, ilandan itibaren 2 yıl içinde, kötü niyet varsa koruma süresi boyunca hak sahipliğini iddia eden kişi tarafından gasp davası açılabilir.

Sınai Haklarda Cezalara İlişkin Mevzuat Hükümleri

§  Marka KHK Madde 61/A
§  Patent KHK Madde 73/A
§  Tasarım KHK Madde 48/A
§  Coğrafi İşaret KHK Madde 24/A
§  Entegre Devre Topografya Kanun Madde 41