Marka Tescili Coğrafi İşaret Koruması

Belirli coğrafi bölgelere mahsus ürünlerin niteliklerinin bozulmadan sürekliliğini sağlamak, kırsal kesimin ekonomik gelişimine katkıda bulunmak amacıyla uygulanmaya başlanmıştır.

Özellikle sanayi gelişmesini tamamlayamayan ülkelerin; kırsal kesimlerdeki her türlü tarımsal ve el sanatları ürünlerini korumak amaçlanmıştır.  

Ürün satın alırken tercih nedenleri; ürünün fiyatı, markası, kalitesi, itibarı ve şöhreti, diğer karakteristik özellikleri, alışkanlıklar olarak sıralanabilir. Bununla beraber hepimizin gündelik alışverişlerde belirli tercihleri de bulunmaktadır. Örneğin, kayısı alırken “MALATYA KAYISISI” elma alırken “AMASYA ELMASI” olmasını tercih ederiz.

Coğrafi işaret koruması; yerel ekonomiyi güçlendirir, bu nedenle gelişmiş ülkeler, patent, marka, endüstriyel tasarım gibi sınai haklarının korunması için, diğer ülkelere yaptığı baskı ve önerileri, coğrafi işaretler konusunda pek uygulamadıkları görülmektedir.

Ülkemiz açısından; AB, (Avrupa Birliği) her fırsatta patent ve markalar konusunda etkin bir koruma sağlanmasını isterken, coğrafi işaretlerin koruması konusuna hemen hemen hiç değinmemektedir.

Tarım ürünlerinin çeşitliği ve el sanatları gibi konularda oldukça zengin olan ülkemizde, coğrafi işaret bilincinin oluşturulması şüphesiz büyük önem arz etmektedir.

Coğrafi işaret bilincinin oluşması için; üreticilerin kendi aralarında anlaşmaları ve birlik oluşturmaları, ürünün üretimi ve kalitesi konusunda aynı dili konuşmaları, aynı şeyleri ifade etmeleri, gerekmektedir. Bunun dışında; ürünün sürdürülebilir bir piyasasını oluşturmaları, tüketicileri bilgilendirmeleri, tüketiciye bu ürünün neden tercih etmeleri gerektiğini anlatmaları, tüketicilerin farklı bir ürünle karşı karşıya oldukları imajını yerleştirmeleri, farklı ürün için farklı harcama yapmalarına değeceği, bilincini oluşturmalılardır.

Coğrafi İşaretler
Ürünün belli bir alanda coğrafi bağlantısını vurgular,
Ürüne karşı istek ve güven hissi uyandırır,
Amaç, tescil ettiren kişilere ürün üzerinde tekel hakkı tanımak değildir.
Anonim kullanıma açık bir haktır.
Herkes, tescilde belirtilen koşulları sağlamak şartı ile üretim yapabilir.

WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı) tarafından kullanılan “coğrafi işaret” (geographical indication) tanımı, bir ürünün belirlenmiş bir coğrafi özelliğini işaret etmekte kullanılmaktadır.

Bu tanım, adlar ve sembollerin gerek ürünün kalitesi, gerekse belirli bir yörede üretiliyor olmasını tanımlayan çok geniş bir korumayı öngörmektedir.

Bu tanımın sembolleri de kapsamasının nedeni, ürünlerin ait olduğu bölgenin adı olmadan da belirli bir takım sembollerle tanımlanabilmesini sağlamaktadır. Paris için “EYFEL KULESİ”  İstanbul için “BOĞAZİÇİ KÖPRÜSÜ” ,“KIZ KULESİ” New York için “ÖZGÜRLÜK ANITI”

Coğrafi İşaretlerin Fonksiyonları
Kaynak belirtme
Ayırt etme
Kalite ve garanti belirtme
Geleneksel bilgiyi koruma
Reklam ve ülke yönetimini katkı
Yerel kalkınmayı geliştirme

Kaynak belirtme: Üretildiği coğrafi kaynak konusunda bilgi sağlar. Markalar, belirli bir teşebbüsün mal ve hizmetlerin üreticisini gösterirken, coğrafi işaretler ürünün üretildiği teşebbüsü değil, kökeni olduğu coğrafyayı belirtir.

Ayırt etme: Coğrafi işaretler, markalardan farklı olarak, kullanıldıkları ürünleri piyasadaki aynı cins ürünleri ayırt etmeye yaramaktadır. Piyasada birçok tereyağı mevcut iken “Trabzon Tereyağı” denildiğinde, bu yağın özellikleri itibariyle diğerlerinden farklı olduğunu göstermektedir.

Kalite ve kaynak belirtme: Coğrafi işaretler, markalardan farklı olarak kalite ve ürüne olan güven konusunda tüketicisinin yanılmamasını ve aldıkları ürünlerin kalitesini ve ürüne olan güveni garanti etmek zorundadır.

Geleneksel bilgiyi koruma: Beşeri faktörler; coğrafi işaretler, sadece ürünün üretildiği coğrafyanın doğal faktörleriyle değil aynı zamanda coğrafyadaki beşeri faktörlerin etkisiyle de belirli özellik kazanmaktadır. Üretim tekniği ve işletmek tekniği; kökü yüzyıllara dayanan geleneksel bir bilgi birikimini de içermektedir.

Reklam ve ülke tanıtımına katkı: Coğrafi işaretler yıllar içerisinde elde ettiği haklı şöhret sayesinde kendiliğinden oluşan reklamını iyi kullanarak ürüne piyasada olan sürekliğini sağlamaktadır. Öte yandan coğrafi işaretler ülke tanıtımına da önemli katkı sağlamaktadır. “TÜRK RAKISI” ,“TÜRK LOKUMU”, TÜRK KAHVESİ

Yerel kalkınmayı geliştirme: Coğrafi işaretlerin sadece hak sahipleri tarafından kullanıldığı, hak sahiplerinin dışındakilere kullanım için izin verilmediği için, geçimini tarım, hayvancılık ve el sanatları ile sağlayan yerel üreticilere önemli bir tekel imkanı yaratmaktadır.

COĞRAFİ İŞARETLER

Coğrafi işaretin 5 temel unsuru bulunduğu anlaşılmaktadır. Ürün, coğrafi alan, kullanılacak işaret veya adlandırma, kazandırılmış karakteristik özellik (hususiyet), ürün ile coğrafi alan arasındaki bağ. Yine coğrafi işaretler 5 kategoride sınıflandırılmıştır:
§  Doğal ürünler
 Tarım ürünleri
 Madenler
El sanatları ürünleri
Sanayi ürünleri

Doğal ürünler, ISPARTA GÜLÜ. Tarım ürünleri, ANTEP FISTIĞI. Madenler, ESKİŞEHİR LÜLE TAŞI.  El sanatları, HEREKE HALISI. Sanayi ürünleri, KAPADOKYA ŞARABI. Ancak geniş coğrafyası ile geleneksel tat ve lezzetlerin yoğun olduğu ülkemizde “Adana Kebabı”, “Urfa Lahmacunu”, “Kayseri Mantısı” gibi ürünlerin hangi kategoriye girdiği tartışma konusudur. Yine bu tanımdan “hizmetlerin” coğrafi işaret olarak korunamayacağı sonucu çıkmaktadır.

Coğrafi işaretler  “appellations of origin” yani “menşe adı”, “indication of source” yani “mahreç işaretleri” olmak üzere 2 gruba ayrılmaktadır.



Menşe adları

§  Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, alan, bölge veya ülkeden kaynaklanan,
§  Nitelik ve özellikleri itibariyle, bu yöre, alan veya bölgeye özgü doğa ve beşeri unsurlardan kaynaklanan,


Üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerin TÜMÜYLE bu yöre, alan veya bölge sınırları içinde yapılan ürünlere, verilen adları içerir.

Bu ürünlere “Bordeaux Şarabı”, “Trabzon Tereyağı”, “Antep Fıstığı”, “Malatya Kayısısı”, gibi ürünleri vermek mümkündür.


-menşe adı coğrafi işaret belgesi için tıklayın-


Mahreç işaretleri
§  Coğrafi sınırları belirlenmiş bir yöre, alan veya bölgeden kaynaklanan,
§  Belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibariyle bu yöre, alan veya bölge ile özdeşleşmiş,

Üretimi, işlenmesi ve diğer işlemlerden EN AZ BİRİNİN belirlenmiş yöre, alan veya bölge sınırları içerisinde, yapılması ön görülmüştür.

Bu ürünlere “Hereke Halısı”, “Trabzon Ekmeği”, Antep Baklavası”, “Adana Kebabı”, gibi ürünleri vermek mümkündür.

-mahreç işareti  coğrafi işaret belgesi için tıklayın-


COĞRAFİ İŞARET KORUMASININ ANA NEDENİ
§  Menşe adları ve mahreç işaretlerine konu ürünlerin karakteristik ve doğal özelliklerini yitirmeden devamını sağlamak
§  Bu ürünleri tüketenlerin önceden edinmiş oldukları alışkanlıkları ve tatları “aldanmadan” kullanmalarına olanak vermektir.

Coğrafi işaret korumasından yararlanan ürünler, gerçekte o coğrafyada üretilmiyor ise veya coğrafi işaret yanlış kullanılıyorsa, tüketici açsından yaratacağı yanılgı, ürünlerin kalitesinin algılanmasında doğabilecek yanlışlıklar, tüketicileri yanıltacağı gibi ürünün şöhretine ve ayırt edici karakterine de zarar verecektir. Üzerinde “Antep Fıstığı” yazan bir ürünün Gaziantep dışında üretilmesi halinde tüketici bu fıstığı aldığı zaman daha önce aklında kalan tadın aynı olmadığını fark edecek veya alışkanlık keşfettiği fıstıkla karşılaşmayınca yanılgıya düşecektir.

Bunun dışında bu fıstık ile ilk defa karşılaşan kişi, gerçek “Antep Fıstığının” bu kalite ve tat da olduğu zannına kapılacaktır. Bu durumda coğrafi işaretin ünü yara alacak ve ayırt edici karakteri zedelenecektir.

Edremit Körfez Bölgesi zeytin yağları için Coğrafi İşaret olarak tescili


bu işareti taşıyan ürünlerin, Edremit zeytin yağı olduğunun bir göstergesi olacaktır.


COĞRAFİ İŞARETLERİN TESCİL İŞLEMLERİ

Coğrafi  işaret, coğrafi yöre ile ilişkili olmak kaydı ile;
Gerçek ve Tüzel Kişiler,
Dernekler, Birlikler, Belediyeler, Kamu Kurumları, Odalar gibi kuruluşlar
tescil yaptırabilir.


Coğrafi İşaret Sahibinin Sorumluluğu

§  Coğrafi işareti tescil ettiren kişi, tescile konu ürünün tescilde belirtilen niteliklerde üretildiğinin ve ayrıca etiketleme ve pazarlamasının denetimini yapmakla sorumludur. 
§  Denetim mekanizması tescilde belirtilir.
§  Denetim için gerekli personel ve ekipmanı hazır bulundurmak zorundadır.

Coğrafi İşareti Kullananların Sorumluluğu

Coğrafi işareti kullanan kişi;

§  Coğrafi işareti; tescile konu ürünü, tescilde belirtilen niteliklerde (herhangi bir değişiklik yapmaksızın) üretmek, etiketlemek ve pazarlamak, 
§  Denetimlerin yapılmasına olanak sağlamak,
zorundadır.

Coğrafi İşaret Tescil Başvurusu

Coğrafi işaret tescil başvurusu için; başvuru sahibinin kimliğine ilişkin bilgileri içeren başvuru dilekçesi, tescili istenen menşe adı veya mahreç işaretine ait 8x8 cm ebadında örneği, tescil istenilen ürünün adı, ürünün tanımını; ürünün veya gerekiyorsa ham maddenin fiziksel, kimyasal, biyolojik ve benzeri özelliklerini açıklayıcı bilgi ve belgeler, ürünün üretim tekniğine  ve teknik şartlarına ait bilgi ve belgeler, yöre alan ve bölgenin coğrafi sınırlarını açıkça tanımlayan ve belirleyen bilgi ve belgeler, menşe adı veya mahreç işaretinin kullanılma biçimini, markalama ve etiketleme şeklini açıklayan bilgiler, başvuru ve ilan ücreti dekontu, verilmek zorundadır.

Coğrafi işaret başvurusu yapıldıktan sonraki işlemler;

§  Türk Patent  şekli açıdan inceledikten sonra, gerektiğinde, başvurudaki teknik bilgilerin kanıtlanması veya doğruluğu konusunda, uzman ve tarafsız kişi veya resmi ve özel sektörde, üniversitelerde inceleme yapılmasını talep edebilir.
§  Şekli inceleme tamamlandıktan sonra, coğrafi işaret başvurusu menşe adı olması halinde Türk Patent tarafından Resmi Gazete ile, ürünün alanını kapsayan ilde yayımlanan bir yerel gazetede yayımlatılır.
§  Coğrafi işaretin mahreç işareti olması halinde Resmi Gazete ve yerel gazete ilanına ek olarak başvurunun Resmi Gazetede ilan edildiğine dair bilgi yurt çapında dağıtımı olan en yüksek tirajı iki gazeteden birinde ilan edilmesi sağlanmaktadır.
§  Başvurunun Resmi Gazetede ilanını müteakip altı ay içerisinde, başvuru ile ilgili olarak herkes itirazda bulunabilir. 6 ay içerisinde herhangi bir itirazın olmaması halinde tescil kesinleşir.
§  İtirazın olması halinde; itirazın incelenmesi ile oluşabilecek değişiklikler tekrar yayınlanır, ve yayın tarihi itibariyle kesinlik kazanır. Başvuruya yapılan itirazın tamamen kabulü halinde başvuru talebi reddedilir ve ret işlemi Resmi Gazetede ilan olunur.

Coğrafi işaret tescil prosedürleri;
§  Başvuru
§  Şekli inceleme (eksik varsa 3 ay içinde giderilmelidir)
§  Resmi Gazete ile yurt çapında dağıtım olan en büyük tirajlı günlük gazetelerin ikisinde ve bir yerel gazetede yayım.
§  İtiraz (Resmi Gazete Yayımından itibaren 6 ay süre içinde yapılabilir)
§  İtiraz yoksa veya itiraz reddedilir ise tescilin Resmi Gazete Yayımı
§  Tescil ücretinin ödenmesi ve tescil

TESCİLLİ COĞRAFİ İŞARETLER
için amblem kullanımı zorunludur.
Amblem tüketiciyi bilgilendirir, denetleme faaliyetini kolaylaştırır.
Amblem
ÜCRETLE SATILMAZ